Bütün dünyayı tehdit ederek hızla yayılan, önce insan
sağlığını, hemen ardından da dünya ekonomisini tehdit eden Korona (COVID-19)
virüsü üzerine Sakarya Üniversitesi (SAÜ) öğretim üyesi ve SESAM Müdürü Prof.
Dr. M. Çağlar Özdemir bir yazı kaleme aldı.
Prof. Dr. Özdemir, “COVID-19 (Corona)’un Küresel
İşgücü Piyasalarına ve Topluma Muhtemel Etkileri” başlıklı yazısında virüsün
piyasaya ve işgücüne etkilerini, bu viral küresel krizde kimlerin daha
savunmasız olduğunu ve ne yapılması gerektiğini anlattı.
Virüs piyasaları nasıl etkiler?
Son zamanlarda virüslerin ekonomiyi nasıl
etkileyeceğine yönelik birçok rapor üretildiğini ve bunlardan en göze
çarpanlarından birinin Avrupa Parlamentosunun 26 Şubat tarihli “Salgın ve
Küresel Salgınların Ekonomik Etkisi” raporu olduğunu belirten Prof. Dr.
Özdemir, “Virüs, ekonomiyi yavaşlatmasından dolayı etkiler. Piyasalarda hala
yüz yüze sistemler etkin olduğu için, internet üzerinden yapılanan alışverişler
hariç, virüs ekonomide önemli yavaşlamaya neden olmuştur/olacaktır.
Yayılmayı önleyici tedbirler çerçevesinde dışarı çıkmamamıza yönelik
uyarılar aktif ekonomiyi önemli ölçüde sıkıntıya soktu. Dükkânlar, çarşılar,
restoranlar hatta AVM’ler bile kapanma noktasında geldi. Bu durum sıcak para
akışı ve ürün sirkülasyonunu olumsuz etkiledi. Satılmayan/tüketilmeyen
ürünlerin üretimi de buna bağlı olarak durdu. Bu döngü geçici de olsa üretim
potansiyelinin düşmesine, istihdamın daralmasına ve doğal olarak henüz resmi
kayıtlara geçmeyen işsizliğe neden oldu. Gecikmeli dönemde piyasa yeniden
canlandığında geçici işten uzaklaştırmaların ne kadarının geri dönebileceğini
görüp resmi işsizlik rakamları üzerine konuşabileceğiz. Şimdilik geçici işten
uzaklaştırmalar için çeşitli tedbirler alınıyor” ifadelerini kullandı.
Virütik (Viral) ekonomik kriz küresel işgücü
piyasalarına nasıl etkiler oluşturacak?
Makalesinde Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’nün
18 Mart 2020’de yayınladığı “COVID-19 ve İş Dünyası: Etkiler ve Yanıtlar”
başlıklı raporundan veriler paylaşan Prof. Dr. Özdemir, “Raporda dünya gayri
safi yurt içi hasılası (GSYİH) büyüme oranlarındaki düşüş senaryolarına göre
çeşitli tahminlerde bulunulmaktadır. Buna göre düşük senaryoda dünya GSYİH’si
büyümesi yaklaşık %2 düştüğünde küresel işsizliğin 3,5 ile 7 milyon arasında
artacağı öngörülmektedir. Orta senaryo olarak adlandırılan durumda küresel
işsizliğin 7,7 ile 18,3 milyon arasında artacağı tahmin edilmektedir. Yüksek
senaryoda ise ciddi yıkıcı etkilere sahip olduğu varsayılarak GSYİH büyümesinin
%8 azalması halinde küresel işsizliğin 13 milyonla 36 milyon arasında artacağı
(ortalama 24,7 milyon) tahmin edilmektedir. Ayrıca raporda turizm konseyince
yapılan açıklamalar çerçevesinde 2020 gelişlerinde yaklaşık %25’lik bir azalma
görüldüğü için hizmet sektöründe istihdam edilen milyonlarca kişinin işsiz
kalabileceği uyarısında da bulunulmaktadır” şeklinde belirtti.
Makalesinde iş gücü kaybı ile ilgili ILO
tarafında bir takım tedbirlerin alındığını belirten Prof. Dr. Özdemir, “Bunları
kısaca özetlemek gerekirse üç başlıkta toplamak mümkün; işyerindeki işçileri
korumak, ekonomiyi ve istihdamı teşvik etmek, iş ve geliri desteklemek. Bu
önlemler arasında sosyal korumanın genişletilmesi, istihdamın sürdürülmesinin
desteklenmesi (örn. Kısa süreli çalışma, ücretli izin, diğer sübvansiyonlar) ve
mikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler de dâhil olmak üzere mali yardımlar ve
vergi indirimi bulunmaktadır. Ayrıca, para ve maliye politikası önlemleri
ile belirli ekonomik sektörler için borç verme ve finansal destekler de
önerilmektedir” ifadelerine yer verdi.
Peki, dünyada işgücü açısından kimler daha
savunmasız?
Prof. Dr. Özdemir sürekli geliri olmayan geçici
çalışanların daha yüksek risk altında olduğuna değinerek, “Yaşlılar ve
özellikle sağlık sorunu olanlar, gençler, özellikle hizmetler sektöründe
istihdam edilen kadınlar, serbest çalışanlar, geçici çalışanlar ve başka
göçmenler olmak üzere diğer korumasız çalışanlar da önemli risk altındadır.
Farklı istihdam türlerinin her gün artması, güvencesiz istihdam alanlarının
genişlemesi bu tür krizlerde işgücünü önemli derecede savunmasız bırakmaktadır.
ILO bu çerçevede çeşitli düzeylerde tedbirler alsa da, bu grupların işlerini
kaybetmeleri olasılıkları mevcut ekonomik sistemde daha yüksektir” şeklinde
vurguladı.
Ne yapılabilir?
Virüse dayalı ekonomik krizde üç boyutlu tedbir döngüsünden
bahseden Prof. Dr. Özdemir, “Bunlardan ilki sağlık risklerine karşı herkesi
olabildiğince bilinçlendirmek ve koruma altına almaktır (sokağa çıkma yasağı
gibi sosyal izolasyonlar hakkında uyarılar ve etkin tanı ve tedavi
sistemlerinin yaygınlaştırılması gibi). Elbette bu tedbirler büyük miktarda
yatırım kapasitesi gerektirir. Diğeri istihdam ve gelir desteği ile hem
işgücünü hem de işverenleri desteklemektir. Bu durum işçilerin verimlilik
kapasitelerindeki kayıpların tahribatı ile eşleştirilmiş tüketim kalıplarını
baskı altına alma koşulu ile etkin olarak yürütülebilir. Çünkü tüketim üretime
bağlıdır ve üretim düşüşü tüketim kontrol altına alınmazsa yüksek enflasyon ve
kaos ortamı oluşturabilir. İşgücüne gelir desteği sağlanarak kontrolsüz tüketime
yol açılırsa sistem kilitlenir ve piyasada tahribat oluşur. Bu durumdan
stokçular ve tekel faydalanır. Son olarak her kesim için aktif ve
güvenilir bir politika izlenmesi gereklidir. Sosyal diyaloğa verilen önemin
giderek artması gerekir. Taraflar arasındaki saygı ve güvenin artması bu tür
krizlerle mücadelede önemli tedbirler arasında sıralanmaktadır” ifadelerini
kullandı.
02:00
News
Arifiye Haberleri
Genel
Arifiye Haberleri
Arifiye Haberleri
DÜNYA
Genel
